Nederlandse natuurfilms krijgen de laatste tijd weer veel aandacht. De Nieuwe Wildernis scoorde een paar jaar geleden hoge ogen en momenteel is Holland, Natuur in de Delta in omloop. In Rotterdam wordt dit weekend een heus Wildlife Festival (WFFR) gehouden. Gisteravond was ik bij de première van de film van Cees van Kempen over de ijsvogel.

Nestgangen
IJsvogels zie je niet uitsluitend in natuurgebieden. Gelukkig niet! Regelmatig krijg ik waarnemingen uit woonwijken. Soms zit zo’n fantastisch gekleurd beest op een takje in een stadspark bij een vijver of waagt hij zich in een wat grotere, waterrijke tuin. Een andere keer worden ze gespot in havens of in watersportcentra, waar de kleurrijke ijsvogels op strak gespannen meertouwen, nota bene de vleugels poetsen! Als we het over waterrijke gebieden hebben, dan kunnen we uiteraard niet om De Biesbosch heen. Dit waterrijke natuurgebied is met zijn weelderig begroeide kreken een prima broedgebied. Volgens de boeken graven zij hun nestgangen uit in steile buitenbochten van snel stromende rivieren en beken. Om de ijsvogels er weer bovenop te helpen stak wijlen Kees Bolkenbaas uit Sprang-Capelle in de jaren ’80 wandjes langs kreken af en boorde vervolgens met allerlei gereedschappen nesttunnels. Bolkenbaas was in de ban van de ijsvogel. Hij sprak er altijd met veel liefde en enthousiasme over.  Later stopte Bolkenbaas met zijn ‘ijsvogelwerk’, want de stand ging vooruit en dat maakte zijn werk in feite overbodig. In De Biesbosch broeden ijsvogels voornamelijk in wortelkluiten van omgewaaide bomen. Het door Cees van Kempen gefilmde nest bevond zich in de directe omgeving van het Rijn-Scheldekanaal. Hij gokte op meerdere nesten en het was te hopen dat de vogels het zouden accepteren dat de nestlocatie tevens fungeerde als filmstudio. In de film van Van Kempen, die de eenvoudige titel ‘De ijsvogel’ meekreeg, zijn de opnamen in de nestruimte door een glasruit gefilmd. Dat is een ding, maar bij het filmen in de nestholte diende er ook gebruik te worden gemaakt van kunstlicht, gewoonlijk vertoeven ijsvogels daar immers in het pikkedonker!

Phantom camera
Natuurlijk zijn er de nodige shots in slow-motion en time laps. Om vliegende ijsvogels te kunnen vastleggen, gebruikte Van Kempen een Phantom camera, met een onwaarschijnlijk hoge frame rate. Die hoge aantal beeldjes per seconde gaat echter ten koste van de resolutie. Natuurlijk speelt de factor tijd bij het maken van zo’n film (net als bij natuurfotografie) een cruciale rol. Na het vertonen van de film zei Van Kempen tijdens de Q & A dat hij gemiddeld zo’n 80 tot 100 uur per week voor dit project op pad was. In zijn film zitten prachtige shots van mannetjes die het met elkaar aan de stok hebben, paringen en heel bijzonder vond ik de beelden van een in de nestholte rustende ijsvogel, waarbij de ogen bedekt waren met witte vliezen. Opmerkelijke shots ook van het wijfje dat een ei(tje) legt, later een legsel van zes of zeven stuks. De beelden van kale jongen die tegen elkaar aan staan, als een stel zojuist uitgekomen pinguins zijn bizar. Prachtige beelden ook van het wijfje, dat al dat spul onder haar vleugels probeert warm te houden. We zien ook hoe braakballen worden fijngemalen en worden verwerkt in de voering van het nest. Het meppen van gevangen visjes tegen boomtakken is ook mooi in beeld gebracht. Van Kempen maakte voor de Vara drie films: naast de ijsvogel, maakte hij ook een film over de torenvalk en de bever. ‘De ijsvogel’ wordt door de Vara uitgezonden op vrijdagavond 20 november NPO 1.