Alle berichten van jvanderneut

Imposante, steile rotskliffen langs de Douro

Steile rotskliffen langs de Douro. (foto; Martijn van der Neut)

Het district Guarda in Oost-Portugal grenst aan Spanje. Het gebied kenmerkt zich door olijf- en amandelboomgaarden. De Douro slingert zich er doorheen en in de omringende, steile rotskliffen broeden vale gier, aasgier en steenarend. Op een zonovergoten dag maken wij een vaartocht langs de duizelingwekkend hoge rotskliffen.

De Douro
De Douro (Portugees) of Duero (Spaans) is een rivier in het noorden van Portugal en de Spaanse autonome regio Castilië en León. Douro betekent ‘Gouden rivier’. De rivier ontspringt op 2200 meter hoogte in de Sierra de la Demanda, ongeveer 50 kilometer ten noordwesten van Soria en mondt bij Porto uit in de Atlantische Oceaan. De Douro heeft een totale lengte van 897 km en het stroomgebied van deze rivier bestaat uit zo’n 98.160 km² en behoort daarmee tot de grootste stroomgebieden van het Iberisch Schiereiland. De rivier is bijna helemaal gestuwd. Wij rijden naar La Casa das Arribas bij Bemposta, een autorit van zo’n slordige 130 kilometer waar wij gezien de smalle binnenwegen, bijna twee uur over doen. Ons verzamelpunt ligt inderdaad bij een op een heuvel gebouwd huis, (‘Het hoge Huis’). We maken kennis met de schipper en we stappen weer in onze auto en volgen hem over steile kiezelpaadjes omlaag naar de Douro. Kort daarop komen we aan bij een drijvende steiger, waaraan een schuit met een platte bodem ligt afgemeerd. Het is zoals ik verwachtte echter geen electrische boot, maar een met een reguliere buitenboordmotor.

Steenarend. (foto: Jacques van der Neut)
Vale gier. (foto: Jacques van der Neut)

Steile rotskliffen
De touwen gaan los en met een aardig vaartje varen we over een deel van de afgedamde Douro. Rotszwaluwen en roodstuitzwaluwen vliegen overal. Tegen de bijzonder steile rotsformaties zijn tientallen nesten van huiszwaluwen geplakt. Groepjes alpengierzwaluwen scheren heen en weer. Op een gegeven ogenblik vliegt er inééns een zwarte ooievaar. Van de schipper begrijp ik dat de vogel er nestelt. Het was leuk geweest als hij dat van te voren even had gezegd… Ook als we langs de loodrechte rotskliffen varen zit de vaart er (helaas) behoorlijk in. We passeren diverse gigantische nesten van vale gieren. De locaties zijn van grote afstand herkenbaar aan de witgescheten rotsen. We zien ook diverse nissen waar volgens onze gids aasgieren in nestelen. Tijdens de vaartocht vliegen ijsvogel en torenvalk voorbij. Als er een steenarend voorbij komt zeilen, wordt de boot stilgelegd. De vogel heeft een opvallend gevlekt verenkleed.

Castelo Rodrigo
De Spanjaarden en de Portugezen schijnen in deze grensstreek in het verleden behoorlijk met elkaar te hebben geknokt. In Castelo Rodrigo wordt een feest gehouden, met de ontvoering van een paar nonnen als rode draad. Een groot aantal mensen is verkleed in Middeleeuwse kledij. Het totaal wordt omlijst door de nodige eetkraampjes met allerlei lekkernijen en de nodige muziek. Een mooi schouwspel dat wordt beheerst door stoere kasteelmuren, die geelachtig worden belicht door spotlights. In dat schijnsel scheren een paar nachtzwaluwen heen en weer. Spookachtig komen zij uit de duisternis inééns tevoorschijn en zweven dan over en langs de festiviteiten. De vogels jagen in de spotlights op nachtvlinders, die op hun beurt weer door het licht worden aangetrokken. Het lawaai en het rumoer lijkt de nachtzwlauwen niets te doen. Tenmiste, tot middernacht dan want dan gaat er het nodige vuurwerk de lucht in. Bij de eerste vuurpijlen en enorme knallen reageren de nachtzwaluwen schrikachtig en verdwijnen daarna spoedig uit beeld.        

Stadsnatuur Maken

Park De Hoven in Dordrecht ziet er heel natuurlijk uit. Het is het domein van onder andere waterral, ijsvogel, blauwborst en cetti”s zanger. (foto; Jacques van der Neut)

Twaalf procent van de oppervlakte van Nederland is stad. Bijna de helft van de zestien miljoen Nederlanders woont in stedelijk gebied. Dat worden er nog meer, want de bevolking blijft groeien en dus breiden steden uit, vaak ten koste van natuur. Op zoek naar nieuwe leefruimte blijken veel planten en dieren in staat zich aan stadse omstandigheden aan te passen. In Nederlandse steden is geleidelijk een nieuwe vorm van natuur ontstaan: stadnatuur. Stadsnatuur is overal te vinden: tussen stoeptegels in de binnenstad, op kademuren in havens en in parken, in slootjes, in volkstuinen en achtertuinen en langs snelwegen. Recent verscheen Stadsnatuur Maken; een boek met prachtige voorbeelden hoe we onze directe woon- en leefomgeving vaak met simpele ingrepen aanmerkelijk kunnen verbeteren. In deze publicatie wordt ook melding gemaakt van nomadencultuur. 

De koolmees is een holenbroeder en een brievenbus in een drukke straat is een prima plek om te nestelen. (foto: Jacques van der Neut)

Nomadennatuur
Bedrijven houden graag de optie open om in de toekomst uit te breiden. De natuurwaarde die op het open terrein aanwezig is, kan daarbij een obstakel zijn. Sommige steden kennen een regeling voor ’tijdelijke natuur’, waarbij een potentieel bouwterrein tijdelijk zo natuurlijk mogelijk gebruikt kan worden, met de garantie dat dit ook weer bebouwd mag worden zonder wettelijke beperkingen vanuit de natuurwetgeving. Dat geeft ontwikkelaars en grondeigenaren meer zekerheid, waardoor het aantrekkelijker wordt dergelijke terreinen toch natuurlijk in te richten. Eigenlijk zou elke stad een deel van zijn oppervlak voor dergelijke vrije natuurontwikkeling beschikbaar moeten hebben. Het maakt niet zo veel uit dat de natuur hier maar tijdelijk te gast is, als er bij bebouwing van het terrein elders maar nieuwe lege plekken beschikbaar komen. We noemen dit ook wel ‘nomadennatuur’: natuur die voortdurend aan de wandel is door de stad en nooit ergens lange tijd aanwezig is. Dit nomadische gedrag ontstaat uiteraard alleen wanneer beheersingrepen achterwege blijven en het natuurlijk proces de ruimte krijgt. Vooral het inzaaien van zo’n terrein kan in de meeste gevallen achterwege blijven: met de wind worden vanzelf de juiste zaden aangevoerd en kan successie beginnen. Zo’n proces begint doorgaans met de vestiging van pioniers (kamille, klaprozen) en uiteindelijk diverse soorten struiken en bomen.

Vers van de pers
Stadsnatuur maken is een inspiratie- en voorbeeldboek voor natuurinclusief ontwerpen in de Noordwest-Europese stad. Het roept op tot het integreren van natuur in het ontwerp van gebouwen en stedelijke buitenruimten en het geeft daarbij praktische voorbeelden en ontwerphandreikingen. De stad is een rijke biotoop met een grote biodiversiteit. Diverse dier- en plantensoorten vinden inmiddels een beter leefgebied in de stad dan in het omliggende buitengebied. Natuurinclusief ontwerpen is een pionierspraktijk en pas recent onderdeel van de stadsplanning. Vanuit verschillende invalshoeken worden in dit boek aan de hand van inspirerende en praktische voorbeelden de theorie van ecologie en biodiversteit, stadsgebonden soorten, stedelijke biotopen en beheer van stadsnatuur besproken. Stadsnatuur maken is een uitgave van nai010 en is geschreven door Jacques Vink, Piet Vollaard en Niels de Zwarte. ISBN 978-94-6208-317-2 prijs 34,95 euro. Ook verkrijgbaar als e-book 24,95 euro.